قمه زنی، «وهن مذهبی»؛ عاملی که باعث ایجاد وحشت از شیعیان گردید.
بسم الله الرحمن الرحیم
«وهن دین» و یا «وهن مذهب» یک قاعده فقهی نیست تا تحت عنوان قواعد فقهیه از آن بحث شود.
وهن در لغت، به معنای تضعیف و سست نمودن کسی یا چیزی است.(1) و در اصطلاح فقهی، وهن دین و یا مذهب به معنای سبک جلوه دادن دین و مذهب در انظار عمومی دیگر ادیان و یا مذاهب است.
فقها در این زمینه می گویند: هرکارى که باعث وهن دین و مذهب گردد حرام است و باید از آن اجتناب شود.(2)
بنابراین، اگر عمل مستحبی یک مسلمان باعث بدبینی جامعه و مردم دیگر ادیان نسبت به دین و یا مذهب شود، این کار را باید ترک کرد؛ زیرا از باب قاعده اهم و مهم،(3)
خدشه دار نشدن و تضعیف نشدن دین و مذهب مهمتر از انجام یک عمل مباح و یا مستحب است؛ مانند قمه زدن در عزای امام حسین علیه السلام (4)
باید توجه داشت که همواره در طول تاریخ، بدعت ها و تفکرات افراطی به دین و ارزشهای دینی آسیب رسانده است و از انتقال پیام حقیقی احکام و آیین های مذهبی به پیروانش جلوگیری کرده است. این بدعت ها و دیدگاههای غلط در برخی از مواقع نه فقط به یک مکتب و منزلت اجتماعی آن آسیب میرساند بلکه ریشه حقیقی و صحیح بودن آن را دچار تزلزل میکند و امروزه یکی از مسائلی که دست آویزی برای وهابیون گشته تا در ناحق جلوه دادن مذهب حقه تشیع آسوده تر باشند، مسئله وهن مذهب است.
برای ما شیعیان عزاداری برای ائمه به ویژه، سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام، جایگاه خاص و ویژه ای دارد و در استحکام دین نقش بسیار پررنگی را ایفا می کند، در ذیل به احادیثی در این زمینه اشاره می شود:
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:
یا فاطمة! کل عین باکیه یوم القیامة الا عین بکت علی مصاب الحسین فانها ضاحکة مستبشرة بنعیم الجنة.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: فاطمه جان! روز قیامت هر چشمی گریان است، مگر چشمی که در مصیبت و عزای حسین گریسته باشد، که آن چشم در قیامت خندان است و به نعمتهای بهشتی مژده داده می شود.(5)
قال الصادق علیه السلام:
ما من احد قال فی الحسین شعرا فبکی و ابکی به الا اوجب الله له الجنه و غفر له.
امام صادق علیه السلام به جعفر بن عفان فرمود: هیچ کس نیست که درباره حسین علیه السلام شعری بسراید و بگرید و با آن بگریاند مگر آن که خداوند، بهشت را بر او واجب می کند و او را می آمرزد.(6)
قال الحسین علیه السلام:
من دمعت عیناه فینا قطره بوأه الله عز و جل الجنه.
حسین بن علی علیه السلام فرمود: چشمان هر کس که در مصیبتهای ما قطره ای اشک بریزد، خداوند او را در بهشت جای می دهد. و...
حتی امام خمینی (قدسره العالی) بارها فرمودند:
- ما هر چه داریم از این محرم است.
- رمز بقای اسلام سوگواری سیدالشهداء است.
- محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.
- عاشورا را زنده نگه دارید که با نگه داشت عاشورا کشور شما آسیب نخواهد دید.
- زنده نگه داشتن عاشورا یک مسئله بسیار مهم سیاسی عبادی است.
- دسته جات سینه زنی را حفظ کنید که دشمن از آن می ترسد.
- ما باید حافظ این سنت های اسلامی و دسته جات عزاداری باشیم...
اما امروزه بعضی از عزاداری ها مانند قمه زنی، راه رفتن روی آتش، زنجیر تیغ دار و... موجب شده تا پیروان دیگر مذاهب نسبت به تشیع دیدگاه بدی پیدا کرده و از این مذهب گریزان شوند که این وهن مذهب است و فعلی حرام می باشد.
و در آخر فتاوای برخی از مراجع در این زمینه:
حضرت آیت الله العظمی خویی و شیخ جواد تبریزی (7)
سؤال: زنجیر زنی و قمه زنی از اموری است که در ماه محرم الحرام مشاهده می شود، چنانچه اینگونه اعمال اضرار به نفس بوده و یا موجب انتقاد و سوء برداشت بیگانگان گردد، انجام آنها چه حکمی دارد؟ (8)
آیت الله العظمی خوئی: چنانچه اینگونه اعمال موجب ضرری معتنا به [قابل توجه] گردد و یا مستلزم بی احترامی و اهانت شود، جایز نمی باشد. (9)
آیت الله العظمی تبریزی: داخل بودن امور مذکور تحت عنوان جزعی که به جهت مصیبت سید الشهدا (ع) مستحب می باشد، محل تأمل است. (10)
سؤال: در مورد جواز زنجیر زنی و قمه زنی از شما سؤال شد: فرمودید چنانچه اینگونه اعمال مضر به نفس بوده و یا موجب بی احترامی و اهانت شود جایز نمی باشد. اگر ممکن است توضیح بیشتری بفرمایید؟ (11)
آیت الله العظمی خوئی: ضرر معتنا به [قابل توجه] عبارت است از امری که وقوع آن، قابل چشم پوشی نیست مانند هلاکت نفس یا بیماری که منجر به هلاکت نفس شود و منظور از هتک و توهین، چیزی است که موجب خاری و سبکی مذهب در نظر عرف کج اندیش گردد. (12)
سؤال: قمه زنی در عزاداریها از نظر شرعی چه صورت دارد؟ (13)
حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ جواد تبریزی: عزاداری باید طوری باشد که موجب وهن بر شیعه نباشد.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: اقامه عزای حسینی از افضل شعائر است، ولی باید از آنچه به بدن ضرر می رساند یا مایه وهن مذهب است پرهیز کرد.
حضرت امام خامنه ای (مد ظله العالی): قمه زنی علاوه براینکه از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی شود و سابقه ای در عصر ائمه (علیهم السلام) و زمان های بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم (علیهم السلام) در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب می شود؛ بنابراین در هیچ حالتی جایز نیست و چنانچه در این مورد نذری وجود داشته باشد، نذر واجد شرایط صحّت و انعقاد نیست. (14)
علما و مراجع معظم تقلید، در این مسئله اجماع دارند که هر عملی که موجب «وهن اسلام» گردد، حرام است و باید از آن خودداری کرد.
به عنوان نمونه به پاسخ فقها درباره استفتائی که در آن به بعضی رفتارهای وهن آمیز در عزاداری ها اشاره شده، توجه فرمایید:
حضرت آیت الله بهجت: اگر موجب وهن مقدسات شود، جایز نیست.
حضرت آیت الله سیستانی: باید از کارهایی که عزاداری را خدشه دار می کند، اجتناب شود.
حضرت آیت الله فاضل لنکرانی: هر عملی که موجب وهن مذهب شود، جایز نیست.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: در موردی که موجب وهن مذهب شود، از آن خودداری گردد.
1. فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، محقق و مصحح: دکتر مخزومى، مهدى، دکتر سامرائى، ابراهیم، ج 4، ص 92، واژهی «وهن»، نشر هجرت، قم، چاپ دوم، 1410ق.
2. حسینی خامنهاى، سید على بن جواد، أجوبة الاستفتاءات، ص 326، دفتر معظم له، قم، چاپ اول، 1424ق؛ فاضل لنکرانى، محمد، احکام عمره مفرده، محقق و مصحح: عطایى، محمد، ص 199، م 434، انتشارات امیر قلم، قم، چاپ یازدهم، 1426ق؛ مکارم شیرازى، ناصر، مناسک جامع حج، محقق و مصحح: علیان نژاد دامغانى، ابو القاسم، ص 404، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام، قم، چاپ اول، 1426ق
3. ر.ک: نمایه «دفع افسد به فاسد»، سؤال 2040.
4. ر.ک: نمایه «حکم قمه زدن در زمان حاضر»، سؤال 728.
5. بحار الانوار، ج 44، ص .293
6. رجال شیخ طوسی، ص .289
7. احقاق الحق، ج 5، ص .523
8. صراط النجاه (للخوئی مع حواشی التبریزی)، ج۲، ص ۴۴۵٫
9. سؤال ۱۴۰۴: ضرب السلاسل و التطبیر من العلامات التی تراها فی شهر «محرم الحرام» فاذا کان هذا العمل مضرا بالنفس. و مثیرا لانتقاد الآخرین فما هو الحکم حینئذ؟
10. الخوئی: لا یجوز فیما إذا أوجب ضررا معتدا به، أو استلزم الهتک و التوهین، و الله العالم.
11. التبریزی: دخول ما ذکر فی الجزع المستحب لما أصاب سیّد الشهداء علیه السّلام محل تأمل.
12. سئوال ۱۴۰۵: سألناکم عن جواز ضرب السلاسل و التطبیر، فأجبتم بأنه لا یجوز فیما إذا أوجب ضررا معتدا به، أو استلزم الهتک و التوهین، فما معنی جوابکم تفصیلا؟
13. الخوئی: الضرر المعتد به هو الذی لا یتسامح بالوقوع فیه، کهلاک النفس أو المرض المشابه لمثله، و الآخران ما یوجب الذل و الهوان للمذهب فی نظر العرف السائد، و الله العالم.
14. دو پاسخی که در پی آمده، در جواب همین استفتاء ارائه شده است؛ سید محسن محمودی، مسائل جدید از دیدگاه
علما و مراجع تقلید، جلد چهارم، ص ۲۰۲٫
عناصر تکفیری گروه «اهل السنه و الجماعه» شب گذشته به مراسم عزاداران حسینی(ع) در یکی از حسینیههای کراچی پاکستان حمله کرد.
به گزارش مصاف،
شب گذشته و پس از برگزاری مراسم عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین(ع) در
حالی که عزاداران حسینی در حال خروج از حسینیه و برپایی مراسم در خیابان
بودند وقوع یک انفجار منجر به شهید و زخمی شدن تعدادی از شیعیان شد.
بر اثر این انفجار که توسط گروه تروریستی ناصبی «اهل السنه و الجماعه» صورت گرفت یک طفل ۹ ماهه به شهادت رسید.
خبرنگار ابنا از کراچی گزارش داد که در این انفجار «فاطمه الیاس بتول» پس
از انتقال به بیمارستان بر اثر شدت جراحات وارده به شهادت رسید. همچنین
این انفجار منجر به زخمی شدن ۹ نفر دیگر از شیعیان شد.
«غلام غدیر تایبو» رئیس پلیس کراچی درباره این انفجار تروریستی گفت: عاملین
این جنایت چند موتورسوار بودند که پس از انداختن نارنجک در حسینیه مرکز
تحقیقات اسلامی کراچی از محل حادثه گریختند.
منابع بیمارستان «آغاخان» اعلام کردند که مجروحان حادثه بلافاصله به
بیمارستان منتقل شدند اما تلاش برای زنده ماندن فاطمه الیاس بتول به نتیجه
نرسید.
اسامی سایر مجروحان این اقدام تروریستی عبارتند از: «زهرا» ۴۵ساله، «انجم
آرا» ۴۵ ساله، «شهناز» ۴٠ساله، «قرائت فاطمه» یک ساله، «فائزه» ٣٠ ساله،
«ثنا» ٢۴ ساله، «علی حسن» ۵۴ ساله و «وقار عباس».
این حمله تروریستی به عزاداران حسینی درحالی صورت گرفت که همزمان با آغاز
ماه محرم نیروهای امنتیتی پاکستان از اقدامات امنیتی جامع برای مقابله و
خنثیسازی توطئههای تروریستی در این کشور خبر داده بودند.
منبع: ابنا
اداره آزادیهای دینی دیده بان حقوق بشر بحرین، اعلام کرد که نیروهای رژیم حاکم پرچمهای مشکی عزاداری و پارچه نوشتههای یا حسین (ع) را از ورودی شهرمنامه نزدیک مدرسه ابو بکر صدیق و مسجد ابوالریش برداشته است.
به گزارش مصاف، اداره
آزادی های دینی دیده بان حقوق بشر بحرین، اعلام کرد که نیروهای رژیم حاکم
پرچم های مشکی عزاداری و پارچه نوشته های یا حسین (ع) را از ورودی شهرمنامه
نزدیک مدرسه ابو بکر صدیق و مسجد ابوالریش برداشته است.
دیده بان حقوق بشر این اقدام را تجاوز آشکاری به شعائر مذهبی دانست که در
همه قوانین و تعهدات بین المللی که بحرین آنها را امضا کرده است، تضمین شده
است.
دیده بان حقوق بشر بحرین باردیگر با درخواست برای احترام به حقوق و آزادی
های مذهبی همه طوایف و اقوام بحرینی؛ ادامه هدف قرار گرفتن نمادهای
عاشورایی را نشانه خطرناکی برای تلاش برخی گروه ها در زمینه بحرانی کردن و
تجاوز به حقوق و آزادیهای مذهبی دانست.
اداره آزادیهای دیده بان حقوق بشر بحرین گفت: دعوت دیده بان حقوق بشر برای
احترام به حقوق و آزادی های مذهبی به طایفه یا مذهب خاصی منحصر نیست، بلکه
احترام به آن حق تضمین شده همه طوایف در انجام شعائر مذهبی و اعتقادات آنان
است.
این نهاد حقوقی خاطرنشان کرد: نمادهای عاشورا دارای قداست خاصی است و ریشه
های عمیقی در دل گروه های مختلف مردم بحرین دارد، عاشورا و ایام عزاداری
محرم مناسبتی است که همه مردم با گرایش های مختلف فکری سیاسی و اجتماعی
بدان احترام می گذارند ، ما نیز تلاش گروه های بحران زا برای ایجاد تنش در
مراسم عاشورا را محکوم می کنیم.
منبع: العالم
مفتی وهابی عربستان گفت: قیام حسین بن علی در برابر یزید، خروج بر حاکم اسلامی بود که حرام است.
به گزارش مصاف،
شیخ عبدالعزیز آل الشیخ مفتی اعظم عربستان سعودی، در یک مصاحبه
تلویزیونی به مناسبت محرم در پاسخ به این سؤال که درباره قیام امام حسین
علیه السلام علیه یزید و واقعه کربلا چه نظری دارد، گفت: یزید به صورت
مشروع در جایگاه حاکم مسلمانان قرار داشت و اطاعت از او واجب بود و قیام
حسین بن علی در برابر او، خروج بر حاکم اسلامی بود که حرام است.
این مفتی وهابی بدون اینکه به انحراف یزید از مسیر اسلام و زیر پا گذاشتن
احکام دینی و ارتکاب محرمات و تبدیل شدنش به یکی از بارزترین مصادیق طاغوت
اشارهای بکند در جواب این خواسته مجری برنامه که از وی خواست کتابی
درباره امام حسین علیه السلام به او معرفی کند گفت: شما بهتر است در این
زمینه کتابی نخوانید و در جستجوی چنین کتابی هم نباشید.
منبع: ابنا